Samples αλά ελληνικά: Όταν η παγκόσμια underground Hip-Hop σκηνή συνάντησε το ελληνικό τραγούδι

Τι σχέση μπορεί να έχουν οι βετεράνοι της underground σκηνής Jedi Mind Tricks με τον Τόλη Βοσκόπουλο και την Ελευθερία Αρβανιτάκη; Τι κοινό συνδέει τους λατινοαμερικανούς Delinquent Habits με τον Μίκη Θεοδωράκη και τους εξ Ανατολικής Ακτής ορμώμενους Black Moon με τον Μάνο Χατζιδάκι; Τραγούδησαν άραγε οι καλιφορνέζοι Dilated Peoples με την Βίκυ Μοσχολιού και οι γερμανοί Snowgoons με τον Γιάννη Αγγελάκα;

Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε φως σε άγνωστες πτυχές της παγκόσμιας Hip-Hop δισκογραφίας, όπου το μπουζούκι και τα λοιπά εγχώρια μουσικά όργανα έδωσαν ουκ ολίγες φορές ραντεβού με τις σκληροπυρηνικές μπάρες των αμερικανών (και όχι μόνο) MCs, σε ένα μουσικό ταξίδι από το Λος Άντζελες και τη Φιλαδέλφεια μέχρι τον Πειραιά και την Κοκκινιά.

Όταν ο Kanye West βρέθηκε «κάποια μέρα στην Αθήνα»

Η περιήγησή μας ξεκινά από το πιο εμπορικό κομμάτι που έχει χρησιμοποιήσει ποτέ μουσικό δείγμα από ελληνικό συγκρότημα. Πρόκειται για το πασίγνωστο τραγούδι «Run This Town» που ερμήνευσαν το 2009 ο Jay-Z, η Rihanna και ο Kanye West.

Το κομμάτι σε παραγωγή Kanye και No I.D., που σκαρφάλωσε στην κορυφή των αμερικανικών και βρετανικών chart κατακτώντας ένα χρόνο αργότερα το βραβείο Grammy στην κατηγορία του καλύτερου Hip-Hop τραγουδιού, περιείχε δείγμα από το δυσεύρετο τραγούδι «Κάποια Μέρα στην Αθήνα», μιας άγνωστης ψυχεδελικής ροκ μπάντας των ’70s υπό την επωνυμία Τα 4 Επίπεδα της Ύπαρξης, των οποίων η ιστορία έγινε ταινία από την Ηλιάνα Δανέζη και διέπρεψε στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ροκάροντας με τα «Παιδιά της Αφροδίτης»

Σημαντική επιρροή σε μουσικά σχήματα και καλλιτέχνες της Hip-Hop αποτέλεσε ένα ακόμη ελληνικό ψυχεδελικό/progressive ροκ συγκρότημα με σπουδαία καριέρα στο εξωτερικό, οι Aphrodite’s Child ή αλλιώς τα δικά μας «Παιδιά της Αφροδίτης» (Βαγγέλης «Vangelis» Παπαθανασίου, Ντέμης Ρούσσος, Λουκάς Σιδεράς και Αργύρης «Silver» Κουλούρης), φανατικοί θαυμαστές των οποίων φάνηκε πως είναι μεταξύ άλλων οι Everlast (των House of Pain), Sick Jacken (των Psycho Realm) και Divine Styler.

Οι Warporn Industries, όπως ήταν το όνομα του υπερσυγκροτήματος των τριών βετεράνων της ραπ, κυκλοφόρησαν το 2017 το ομώνυμο mixtape τους πατώντας όχι σε ένα αλλά σε δύο τραγούδια των Aphrodite’s Child. Στο πρώτο τους κομμάτι με τίτλο «World’s End» χρησιμοποίησαν δείγμα από το επικό «End of the World», τραγούδι από τον πρώτο ομώνυμο δίσκο τους που κυκλοφόρησε το 1968.

Το δεύτερο κομμάτι τους «Three Kings» με τη συμμετοχή του Rakaa Iriscience των Dilated Peoples εμπεριείχε sample από το «Aegian Sea», το οποίο χρησιμοποίησε ως δείγμα και ο νεοϋορκέζος ράπερ, Joe Budden, για το κομμάτι του «Secrets».

Φανερά επηρεασμένα από τα «Παιδιά της Αφροδίτης» υπήρξαν επίσης συγκροτήματα όπως οι Deltron 3030, που πάτησαν πάνω στο «Loud, Loud, Loud» για τη μεγάλη τους επιτυχία «Mastermind», αλλά και οι Jedi Mind Tricks, οι οποίοι 50 χρόνια μετά την κυκλοφορία του τραγουδιού «Rain and Tears», μεγαλούργησαν στο συγκινητικό τους διαμάντι «Marciano’s Reign».

Μάνος Χατζιδάκις: Ο «βασιλιάς» του crate digging

Από τα crate digging sessions των αμερικανών Hip-Hop παραγωγών δεν θα μπορούσε να λείπει το όνομα ενός από τους σημαντικότερους συνθέτες που έβγαλε ποτέ η Ελλάδα. Ο λόγος για τον σπουδαίο Μάνο Χατζιδάκι, του οποίου οι δημιουργίες ενέπνευσαν πλήθος καταξιωμένων underground ραπ συγκροτημάτων και καλλιτεχνών.

Μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αποτελεί η επιλογή της θρυλικής συνεργασίας του με τους New York Rock and Roll Ensemble στο «The Day» από τους Da Beatminerz και Black Moon, που πατώντας πάνω στο ροκ ύφος της αρχικής σύνθεσης υπέγραψαν το αριστούργημα «This Is What Sounds Like».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και δύο παλιοί μας γνώριμοι της underground σκηνής, ο Main Flow των Mood και ο Talib Kweli, οι οποίοι θέτοντας το ρητορικό ερώτημα αν αξίζει κάποιος να πεθάνει για το Hip Hop, σάμπλαραν για τις ανάγκες του «Hip Hop Worth Dying For» το «Μανούλα μου» με τη φωνή του Λάκη Παππά.

Λίγο πριν την έλευση του millennium, σε έναν πιο εύθυμο τόνο, το δίδυμο των The Beatnuts αποφάσισε να εγκαταλείψει για λίγο τα latin beats με τα οποία μας είχε συνηθίσει για να προσαράξει στα δικά μας λιμάνια χρησιμοποιώντας δείγμα από τα «Παιδιά του Πειραιά», τραγούδι που πρωτοερμηνεύθηκε από την Πόλυ Πάνου αλλά έγινε ευρύτερα γνωστό από την ερμηνεία της Μελίνας Μερκούρη.

Λάτρης του Μάνου Χατζιδάκι αποδείχθηκε πως είναι και ο μουσικός παραγωγός Hirolla, ο οποίος έχοντας ως πυξίδα το «Κουρασμένο Παλικάρι» που ερμήνευσαν από κοινού ο Στέλιος Καζαντζίδης με την Μαρινέλλα, παρέδωσε στους Slaine, Vinnie Paz και Reef The Lost Cauze το beat του κομματιού «Landscapes».

Εξαιρετικό crate digging με άρωμα Χατζιδάκι έκανε το 2010 και η spiritual Hip-Hop μπάντα από τη Φιλαδέλφεια, The Lost Children of Babylon, χρησιμοποιώντας sample από το τραγούδι «Η Πίκρα Σήμερα» που ερμήνευσε η Δήμητρα Γαλάνη σε στίχους Νίκου Γκάτσου.

Οι Jedi Mind Tricks ακούν Βοσκόπουλο και Αρβανιτάκη

Ο Stoupe και ο Vinnie Paz δεν ακούν απ’ ό,τι φαίνεται μόνο ροκ μουσική και Μάνο Χατζιδάκι. Το δίδυμο των Jedi Mind Tricks αρέσκεται ιδιαίτερα στο να χρησιμοποιεί samples από διαχρονικά ελληνικά μουσικά έργα και αυτό φαίνεται έκδηλα σε πολλά από τα κομμάτια του.

Ένα από αυτά είναι το «Blood in Blood Out» (2003), όπου το συγκρότημα επιλέγει στο ξεκίνημά του να ακουστεί πεντακάθαρα όχι μόνο ο ήχος από το μπουζούκι του Μίμη Πλέσσα αλλά και ολόκληρη η φωνή του Τόλη Βοσκόπουλου στο τραγούδι «Και Συ Θα Φύγεις».

Άλλη μια περίπτωση αποτελεί το κομμάτι «No Jesus, No Beast» (2015), το οποίο περιλαμβάνει δείγμα από το κλασικό τραγούδι «Σαν Με Κοιτάς» που διασκεύασαν πρώτα απ’ όλους τα Ημισκούμπρια στο «Je Suis Bossu». Το «Σαν Με Κοιτάς» χρησιμοποιήθηκε επίσης ως sample και στο «Dinner Plate» των Westside Gunn και Conway The Machine.

Μπορεί το άλμπουμ «History of Violence» (2008) να αποτέλεσε προς στιγμήν το τελευταίο λιθαράκι του Stoupe στις παραγωγές των Jedi Mind Tricks, όμως ο ίδιος φρόντισε να μας δείξει ξανά για ποιο λόγο έχει αναδειχθεί σε λάτρη του ελληνικού τραγουδιού. Αυτή τη φορά, ήρθε η σειρά να «ντύσει» το κομμάτι «Monolith» με το «Ερωτικό» της Ελευθερίας Αρβανιτάκη, κάνοντάς το να μην ακούγονται τόσο καθαρά τα λόγια της Ελληνίδας τραγουδίστριας στο κουπλέ αλλά φτιάχνοντάς το σαν μια απαλή μελωδία ενός ορχηστρικού.

Όταν το 2011 ο Vinnie Paz αποφάσισε να ενώσει τις δυνάμεις του με το πρώην μέλος των Non Phixion και La Coka Nostra, Ill Bill, για ένα κοινό project με την επωνυμία «Heavy Metal Kings», όλοι περίμεναν να ακούσουν τις ψαγμένες ρίμες και το χαρακτηριστικό hardcore ύφος τους. Εκείνο όμως που ξάφνιασε τους πάντες όχι τόσο για τους στίχους τους όσο για τη μουσική τους ήταν το κομμάτι «Impaled Nazarene», όπου από τα μέσα προς το τέλος του κομματιού ακουγόταν η χαρακτηριστική φωνή του Γιώργου Νταλάρα από το τραγούδι «Εγώ Θα Σου Μιλώ» σε μουσική Χρήστου Νικολόπουλου.

Αλλά και στην πρώτη του απόπειρα ως solo καλλιτέχνη το 2010, ο Vinnie Paz με τη βοήθεια του παραγωγού, C-Lance, βασίστηκε σε ελληνικό sample. Ήταν το «Σαν Πλανόδιο Τσίρκο» του Δημήτρη Μητροπάνου σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου για τις ανάγκες του κομματιού «Paul and Paz» με τη συμμετοχή του Paul Wall και Block McCLoud.

Λάτιν… συρτάκι, πενιές και «νεκρά πτώματα» στο πάρκο

Ο «Χορός του Ζορμπά» του Μίκη Θεοδωράκη είναι γνωστός σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης, αυτό δεν χωρά αμφιβολία. Εκείνο όμως που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι πως το συρτάκι είχε ιδιαίτερη πέραση στη λατινόφωνη κοινότητα του Hip-Hop και συγκεκριμένα στους Delinquent Habits, οι οποίοι πατώντας πάνω στο ορχηστρικό έγραψαν το 2006 το «Let the Horn Blow», αποδίδοντάς του μια ξεχωριστή λάτιν αύρα.

Επηρεασμένη από την πολιτιστική κληρονομιά του Μίκη υπήρξε και η underground κολλεκτίβα του Όουκλαντ Hieroglyphics, η οποία κάπου στα μέσα της δεκαετίας των ’00s επέλεξε να χρησιμοποιήσει δείγμα μπουζουκιού από το τραγούδι «Γωνιά Γωνιά» που πρωτοερμήνευσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Την ίδια περίπου εποχή, αλλά σε μια πιο μελοδραματική διάθεση, το conscious συγκρότημα The Loyalists έγραψε το τραγούδι «Dollar Child», πατώντας πάνω στο γνωστό μελοποιημένο ποίημα του Μπρένταν Μπίαν «Το Γελαστό Παιδί» που μετέφρασε ο Βασίλης Ρώτας και ερμήνευσε σε μεταγενέστερη φάση η Μαρία Φαραντούρη.

Από την άλλη, ένας από τους κορυφαίους Hip-Hop παραγωγούς όλων των εποχών, ο Alchemist, προτίμησε να σαμπλάρει για το κομμάτι «Dead Bodies» ένα από τα πιο γνωστά και διαδεδομένα soundtrack του Μίκη Θεοδωράκη, το «Meeting in the Park», που συνέθεσε για τις ανάγκες της ταινίας του 1973 «Serpico» με τον Αλ Πατσίνο. Μαζί του στο μικρόφωνο παρελαύνουν ακόμα δύο special guests: o The Game και ο αείμνηστος Prodigy των Mobb Deep.

Ο Σταύρος Ξαρχάκος και τα «διψασμένα παλικάρια» του

Ένα από τα δημοφιλέστερα ξένα Hip-Hop συγκροτήματα στην Ελλάδα είναι οι Dilated Peoples, αφού δεν ήταν λίγες οι φορές που κατά το παρελθόν εμφανίστηκαν για live συναυλίες στη χώρα μας. Πόσοι όμως γνωρίζουν ότι ένα από κομμάτια του άλμπουμ τους «Neighborhood Watch» εμπεριείχε ως sample το «Διψασμένο Παλικάρι» της Βίκυς Μοσχολιού σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου; Άξιο αναφοράς είναι και το πετυχημένο λογοπαίγνιο που έκανε το συγκρότημα από το Λος Άντζελες μετατρέποντας έντεχνα το ρήμα «δίψασε» στο αγγλόφωνο «Reach us».

Διψασμένοι για crate digging από τη μουσική του κορυφαίου έλληνα συνθέτη υπήρξαν και οι γερμανικής καταγωγής Snowgoons, οι οποίοι χρησιμοποίησαν δείγμα από το γνωστό τραγούδι «Ένα Πρωινό (Αναμπέλ)» της ταινίας «Κορίτσια στον Ήλιο».

Όταν ο Alchemist συνάντησε τον… Στέλιο Καζαντζίδη!

Όταν διαδόθηκε στο διαδίκτυο η συνεργασία του Alchemist με τον Action Bronson με sample από το τραγούδι «Έφυγε Έφυγε» για τις ανάγκες του κομματιού «Eastern Promises», πολλοί υπέθεσαν ότι για την ανακάλυψη αυτή ευθυνόταν ο δεύτερος εξαιτίας της αλβανικής καταγωγής του. Ωστόσο, το πιθανότερο σενάριο είναι πώς το τραγούδι του Στέλιου Καζαντζίδη σε στίχους Πυθαγόρα και μουσική Βασίλη Βασιλειάδη έφθασε στα χέρια του Alchemist εξαιτίας της αναπαραγωγής του στη δεύτερη σεζόν της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς του David Simon «The Wire».

«Όταν χαράζει»… βγαίνουν οι Snowgoons παγανιά

Την τιμητική των Snowgoons δεν είχε μόνο ο Σταύρος Ξαρχάκος αλλά και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, καθώς το δημοφιλές underground συγκρότημα από τη Γερμανία χρησιμοποίησε το 2004 για το κομμάτι «The Inauguration» μουσικό δείγμα από το τραγούδι «Όταν Χαράζει» του Γιάννη Αγγελάκα.

Σε πιο λαϊκές αναζητήσεις βρέθηκαν το 2009, όπου για τις ανάγκες του κομματιού «The Ill Bunch» πάτησαν πάνω στο τραγούδι «Ποιον Να Χειροκροτήσω» του πρόσφατα αποθανόντα Λευτέρη Μυτιληναίου.

Οι Yellow Jackets δίνουν ραντεβού στην Οδό Αριστοτέλους

Έχοντας ισχυρούς δεσμούς με τους Wu-Tang Clan, οι προερχόμενοι από το Λος Άντζελες Yellow Jackets κυκλοφόρησαν το κομμάτι «Roll With the Killa Bees», χρησιμοποιώντας χωρίς πολλές κοπτοραπτικές sample από την «Οδό Αριστοτέλους» της Χαρούλας Αλεξίου σε μουσική Γιάννη Σπανού και στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου.

«Πρέζα όταν πιεις»… βλέπεις Ιρακινούς MC’s!

Όταν εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα η δικτατορία του Μεταξά, το ρεμπέτικο τραγούδι υπέστη λογοκρισία. Ένα από τα τραγούδια που λογοκρίθηκαν για το περιεχόμενό τους ήταν και το «Είμαι Πρεζάκιας» («Πρέζα Όταν Πιεις») της Ρόζας Εσκενάζυ. Το γεγονός αυτό όμως δεν εμπόδισε τους τρεις ιρακινούς ράπερ του συγκροτήματος Euphrates με έδρα το Μόντρεαλ του Καναδά να το αγκαλιάσουν και να το χρησιμοποιήσουν ως δείγμα για το κομμάτι τους με τίτλο «Klaochi».

Όταν ο Timbaland σάμπλαρε Ρίτα Σακελλαρίου

Στροφή στο βαρύ λαϊκό τραγούδι αποφάσισε να κάνει για χάρη του αδερφού του Sebastian, ο διάσημος πολυβραβευμένος παραγωγός Timbaland, δημιουργώντας μια επαναλαμβανόμενη λούπα από την εισαγωγή του αγαπημένου τραγουδιού του Ανδρέα Παπανδρέου «Αυτός ο Άνθρωπος Αυτός» της Ρίτας Σακελλαρίου για το ακυκλοφόρητο κομμάτι «Take It Off».

Ξενύχτια με Νατάσα Θεοδωρίδου, Καίτη Γαρμπή και Μάκη Χριστοδουλόπουλο

Για το τέλος αποφασίσαμε να κλείσουμε με τρεις εντελώς απρόσμενες μουσικές συναντήσεις. Η πρώτη αφορά τους Living Legends, το υπερσυγκρότημα από την Καλιφόρνια το οποίο φαίνεται πως κάποιο βράδυ είχε βαρύ νταλκά και ξενύχτησε βάζοντας στο repeat Νατάσα Θεοδωρίδου. Πιο συγκεκριμένα, ο Aesop, ο Slug των Atmosphere και η υπόλοιπη παρέα της μπάντας επέλεξαν να πάρουν ως δείγμα το «Φεγγάρι μου» σε μουσική και στίχους Γιώργου Θεοφάνους για να «ντύσουν» ένα από τα καλύτερα κομμάτια τους, το «Moving At the Speed of Life». Και παραδόξως, τα κατάφεραν.

Η δεύτερη περίπτωση αφορά τους Wu-Tang Clan και τον DJ Mathematics, που προτίμησαν κάποιο άλλο βράδυ να «τα σπάσουν» με την Καίτη Γαρμπή. Τα δύο μέλη του θρυλικού υπερσυγκροτήματος από το Staten Island της Νέας Υόρκης, Method Man και GZA, ξεδίπλωσαν τις ρίμες τους πάνω στο beat του Mathematics που εμπεριείχε δείγμα από την επιτυχία των ’90s «Πες το Με Ένα Φιλί». Και κάπως έτσι γεννήθηκε το «Rush».

Το τρίτο και τελευταίο ετερόκλητο μουσικό ραντεβού έχει για πρωταγωνιστές ένα άκρως σουρεαλιστικό μουσικό δίδυμο: το ράπερ από το Μπρονξ και γνωστό για τα αμέτρητα beefs του, Canibus, και τον Μάκη Χριστοδουλόπουλο, με τον πρώτο να πατά σε sample της επιτυχίας του δεύτερου με τίτλο «Εσύ Ό,τι Πεις».

Η λίστα με τις ξένες παραγωγές που χρησιμοποίησαν ελληνικά samples φυσικά δεν τελειώνει εδώ. Αντιθέτως, είναι μακρά και προϋποθέτει πέρα από ένα απλό ψάξιμο στο ίντερνετ και βαθιά γνώση του αντικειμένου, καθώς αρκετά τραγούδια από τις πολλές ηχητικές μεταβολές που έχουν υποστεί δεν γίνεται να ανιχνευθούν εύκολα με μια πρώτη ακρόαση.